Geomatik Mühendisliği
Lisans TYYÇ: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu: GEOM335
Ders İsmi: Dengeleme Hesabı
Ders Yarıyılı: Güz
Ders Kredileri:
Teorik Pratik Kredi AKTS
3 0 3 5
Öğretim Dili: TR
Ders Koşulu:
Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?: Hayır
Dersin Türü: Zorunlu Ders
Dersin Seviyesi:
Lisans TYYÇ:6. Düzey QF-EHEA:1. Düzey EQF-LLL:6. Düzey
Dersin Veriliş Şekli: Yüz yüze
Dersin Koordinatörü: Dr.Öğr.Üyesi MUSTAFA KURT
Dersi Veren(ler): Dr.Öğr.Üyesi MUSTAFA KURT
Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı: Jeodezik uygulamalarda En Küçük Kareler yöntemine göre dengelemenin dolaylı ve dolaysız ölçülere uygulanmasını öğretmek, Nivelman ağlarının, yatay kontrol ağlarının ve üç boyutlu ağların en küçük kareler yöntemi ile dengelenmesini ve sonuçlarının analiz edilmesini (hata hesapları) öğretmek. Serbest Ağ dengelemesini öğretmek. GNSS ağlarının dengelenmesi öğretmek. Jeodezik ağlarda güvenirlik ve uyuşumsuz ölçüler konusunu kavratmak.
Dersin İçeriği: Dolaylı ölçüler dengelemesi, Düzeltme denklemeleri Gauss-Markoff Modeli, Normal denklemeler, Normal denklemlerin çözümü, Düzeltmeler, Bilinmeyenler, Dengeli ölçüler ve Denetim işlemleri, Geometrik Nivelman Ağlarının Dengelenmesi, Yatay Kontrol ağlarının Dengelenmesi, Trigonometrik Nivelman Ağlarının Dengelenmesi, Üç Boyutlu Ağ Dengelemesi, Serbest Ağlar, Jeodezik Ağlarda Güvenirlik ve Uyuşumsuz Ölçüler, Dengeleyici Fonksiyonlar : Verilere uyan fonksiyonun seçimi, Dengeleyici doğru, Koordinat dönüşümü, Benzerlik dönüşümü, Afin dönüşümü

Öğrenme Kazanımları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
Öğrenme Kazanımları
1 - Bilgi
Kuramsal - Olgusal
2 - Beceriler
Bilişsel - Uygulamalı
1) Jeodezik amaçlı ölçmelerde ölçme büyüklükleri ile ilgili olarak hata, ortalama hata, karesel ortalama hata, varyans, standart sapma, bağıl hata, olası hata, mutlak hatalar ortalaması, nokta konum hatası değerlerini hesaplamak
2) korelasyon ve korelasyon katsayısını kavramak, varyans-kovaryans matrisini oluşturmak, ağırlık ve ters ağırlık kavramını, ağırlık ve varyans-kovaryans matrisi arasındaki ilişkiyi öğrenmek. Genel hata yayılma kuralını (genel varyans ve kovaryans yayılma kuralı), varyans yayılma kuralını ve ağırlık katsayıları yayılma kuralını bilmek.
3) Dengelemenin matematik (fonksiyonel ve stokastik) modelini kurup katsayılar matrisini, sabit terimler vektörünü ve ağırlık matrisini oluşturmak
4) Nivelman ağlarının en küçük kareler yöntemine göre dengelemesini ve sonuçlarının analizini yapabilmek
5) Açı-Kenar Ağlarının en küçük kareler yöntemine göre dengelemesini ve sonuçlarının analizini yapabilmek
3 - Yetkinlikler
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
Öğrenme Yetkinliği
Alana Özgü Yetkinlik
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği

Ders Akış Planı

Hafta Konu Ön Hazırlık
1) Ölçü ve hata, hata türleri, rasgele hataların dağılımı, rasgele hatalar kuramı, doğruluk ölçütleri, kovaryans ve korelasyon, kovaryans matris, ağırlık matrisi ve ağırlık katsayıları matrisi
2) Ölçü ve hata, hata türleri, rasgele hataların dağılımı, rasgele hatalar kuramı, doğruluk ölçütleri, kovaryans ve korelasyon, kovaryans matris, ağırlık matrisi ve ağırlık katsayıları matrisi
3) Hata yayılma kuralları, ağırlık katsayısı ve ağırlık yayılma kuralları, çeşitli yöntemlerle (sonlu ölçü dizileri, düzeltmeler, ölçü çiftleri) standart sapma hesabı.
4) Hata yayılma kuralları, ağırlık katsayısı ve ağırlık yayılma kuralları, çeşitli yöntemlerle (sonlu ölçü dizileri, düzeltmeler, ölçü çiftleri) standart sapma hesabı.
5) Ölçülerin Dengelenmesi : Parametre kestirim yöntemleri ve dengeleme türleri, Dolaysız ölçüler dengelemesi, Dolaylı ölçüler dengelemesi
6) Düzeltme denklemeleri Gauss-Markoff modeli, katsayılar matrisi, sabit terimler vektörü, ağırlık matrisi, normal denklemeler, normal denklemlerin çözümü, düzeltmeler, bilinmeyenler, dengeli ölçüler ve denetim işlemleri
7) Düzeltme denklemeleri Gauss-Markoff modeli, katsayılar matrisi, sabit terimler vektörü, ağırlık matrisi, normal denklemeler, normal denklemlerin çözümü, düzeltmeler, bilinmeyenler, dengeli ölçüler ve denetim işlemleri
8) Yarı yıl sınavı
9) Geometrik Nivelman Ağlarının Dengelenmesi ve sayısal uygulama
10) Geometrik Nivelman Ağlarının Dengelenmesi ve sayısal uygulama
11) Yatay Kontrol ağlarının Dengelenmesi ve sayısal uygulama
12) Yatay Kontrol ağlarının Dengelenmesi ve sayısal uygulama
13) Trigonometrik nivelman ağı, üç boyutlu ağ ve GNSS ağlarının dengelenmesi, Serbest Ağlar
14) Jeodezik ağlarda güvenirlik ve uyuşumsuz ölçüler, koordinat dönüşümü, benzerlik dönüşümü, afin dönüşümü
15) Final sınavı

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar: .pdf formatında ders notları (Doç.Dr.E. Yavuz)
Diğer Kaynaklar: Dengeleme Hesabı : Hüseyin Demirel, YTÜ yayınları, 2003
Dengeleme Hesabı : Sebahattin Bektaş, OMÜ yayınları, 2005
Survey Measurement Adjustments by Least Squares : Paul R. Wolf, Charles Ghilani
Theory of Errors and Least Squares Adjustment : Huaan Fan, 2010, Sweden

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Ders Öğrenme Kazanımları

1

2

3

4

5

Program Kazanımları
1) Mesleki ve etik sorumluluk bilinci.
2) Matematik, fen bilimleri ve kendi dalları ile ilgili mühendislik konularında yeterli bilgi birikimi; bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri mühendislik problemlerini modelleme ve çözme için uygulayabilme becerisi.
3) Türkçe sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma becerisi; en az bir yabancı dil bilgisi.
4) Proje yönetimi ile risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; girişimcilik, yenilikçilik ve sürdürebilir kalkınma hakkında farkındalık.
5) Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi. (Gerçekçi kısıtlar ve koşullar tasarımın niteliğine göre, ekonomi, çevre sorunları, sürdürülebilirlik, üretilebilirlik, etik, sağlık, güvenlik, sosyal ve politik sorunlar gibi ögeleri içerirler.)
6) Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi; bireysel çalışma becerisi.
7) Mühendislik uygulamaları için gerekli olan modern teknik ve araçları geliştirme, seçme ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi.
8) Karmaşık mühendislik problemlerini saptama, tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi.
9) Mühendislik uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ile çağın sorunları hakkında bilgi; mühendislik çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık.
10) Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi.
11) Mühendislik problemlerinin incelenmesi için deney tasarlama, deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi.

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok 1 En Düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 En Yüksek
           
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi Katkı Payı
1) Mesleki ve etik sorumluluk bilinci.
2) Matematik, fen bilimleri ve kendi dalları ile ilgili mühendislik konularında yeterli bilgi birikimi; bu alanlardaki kuramsal ve uygulamalı bilgileri mühendislik problemlerini modelleme ve çözme için uygulayabilme becerisi. 4
3) Türkçe sözlü ve yazılı etkin iletişim kurma becerisi; en az bir yabancı dil bilgisi.
4) Proje yönetimi ile risk yönetimi ve değişiklik yönetimi gibi iş hayatındaki uygulamalar hakkında bilgi; girişimcilik, yenilikçilik ve sürdürebilir kalkınma hakkında farkındalık.
5) Karmaşık bir sistemi, süreci, cihazı veya ürünü gerçekçi kısıtlar ve koşullar altında, belirli gereksinimleri karşılayacak şekilde tasarlama becerisi; bu amaçla modern tasarım yöntemlerini uygulama becerisi. (Gerçekçi kısıtlar ve koşullar tasarımın niteliğine göre, ekonomi, çevre sorunları, sürdürülebilirlik, üretilebilirlik, etik, sağlık, güvenlik, sosyal ve politik sorunlar gibi ögeleri içerirler.) 4
6) Disiplin içi ve çok disiplinli takımlarda etkin biçimde çalışabilme becerisi; bireysel çalışma becerisi.
7) Mühendislik uygulamaları için gerekli olan modern teknik ve araçları geliştirme, seçme ve kullanma becerisi; bilişim teknolojilerini etkin bir şekilde kullanma becerisi. 4
8) Karmaşık mühendislik problemlerini saptama, tanımlama, formüle etme ve çözme becerisi; bu amaçla uygun analiz ve modelleme yöntemlerini seçme ve uygulama becerisi. 4
9) Mühendislik uygulamalarının evrensel ve toplumsal boyutlarda sağlık, çevre ve güvenlik üzerindeki etkileri ile çağın sorunları hakkında bilgi; mühendislik çözümlerinin hukuksal sonuçları konusunda farkındalık.
10) Yaşam boyu öğrenmenin gerekliliği bilinci; bilgiye erişebilme, bilim ve teknolojideki gelişmeleri izleme ve kendini sürekli yenileme becerisi.
11) Mühendislik problemlerinin incelenmesi için deney tasarlama, deney yapma, veri toplama, sonuçları analiz etme ve yorumlama becerisi. 4

Öğrenme Etkinliği ve Öğretme Yöntemleri

Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri ve Kriterleri

Yazılı Sınav (Açık uçlu sorular, çoktan seçmeli, doğru yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, sıralama)
Ödev

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları Aktivite Sayısı Katkı Payı
Ödev 1 % 10
Ara Sınavlar 1 % 30
Final 1 % 60
Toplam % 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI % 40
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI % 60
Toplam % 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler Aktivite Sayısı Süre (Saat) İş Yükü
Ders Saati 15 3 45
Uygulama 15 1 15
Sınıf Dışı Ders Çalışması 4 3 12
Ödevler 5 10 50
Ara Sınavlar 1 10 10
Final 1 10 10
Toplam İş Yükü 142