UIS437 Toplumsal Cinsiyet ve Siyasetİstanbul Okan ÜniversitesiAkademik Programlar Enerji Sistemleri Mühendisliği (İngilizce)Öğrenciler için Genel BilgiDiploma EkiErasmus BeyanıUlusal Yeterlilikler
Enerji Sistemleri Mühendisliği (İngilizce)
Lisans TYYÇ: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu: UIS437
Ders İsmi: Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset
Ders Yarıyılı: Güz
Ders Kredileri:
Teorik Pratik Kredi AKTS
3 0 3 6
Öğretim Dili: TR
Ders Koşulu:
Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?: Hayır
Dersin Türü: Zorunlu Ders
Dersin Seviyesi:
Lisans TYYÇ:6. Düzey QF-EHEA:1. Düzey EQF-LLL:6. Düzey
Dersin Veriliş Şekli: Yüz yüze
Dersin Koordinatörü: Prof. Dr. UMUT AZAK
Dersi Veren(ler): Prof. Dr. UMUT AZAK
Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı: Bu dersin amacı, toplumsal cinsiyet ilişkileri ile siyaset arasındaki etkileşimi incelemektir. Derslerdeki tartışmalarda dile ve kültüre yerleşen toplumsal cinsiyet ile ilgili yaklaşımlara ve toplumsal cinsiyetin temel siyasal kavramlar ve yerel ve uluslararası siyaset ile nasıl kesiştiğine odaklanılacaktır. Ders boyunca öğrenciler analitik ve eleştirel düşünme kapasitelerini geliştirmenin yanı sıra, siyasetin biliminin konularını toplumsal cinsiyet perspektifinden yorumlayabileceklerdir.
Dersin İçeriği: Toplumsal Cinsiyet ve Siyaset; Toplumsal cinsiyet ve ataerkillik; Feminizmler; Geleneksel ve Modern Toplumlarda Nüfus ve Cinsiyet Kontrolü; Toplumsal Cinsiyet ve Temsil; Toplumsal Cinsiyet, Vatandaşlık ve Devlet; İslam ve Toplumsal Cinsiyet; Kadın, Emek ve Küresel Piyasa; Toplumsal Cinsiyet ve Siyasi Katılım.

Öğrenme Kazanımları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
Öğrenme Kazanımları
1 - Bilgi
Kuramsal - Olgusal
1) • Toplumsal cinsiyet ilişkileri ve siyaset arasındaki etkileşimi açıklar.
2) • Toplumsal cinsiyet çalışmalarındaki temel kavramları tanımlar
3) • Kadın ve erkeklerin siyaseti ne şekilde kavramsallaştırdıklarını analiz eder ve toplumsal cinsiyetin sosyal inşasına dair teorileri tartışır
4) • Farklı siyasal kurumlardaki cinsiyet eşitliğini savunan ve bu eşitliğe karşı olan argümanları ve cinsiyet eşitliğinin sağlanmasına yönelik mekanizmaları tartışır.
2 - Beceriler
Bilişsel - Uygulamalı
3 - Yetkinlikler
İletişim ve Sosyal Yetkinlik
Öğrenme Yetkinliği
Alana Özgü Yetkinlik
Bağımsız Çalışabilme ve Sorumluluk Alabilme Yetkinliği

Ders Akış Planı

Hafta Konu Ön Hazırlık
1) • İzlenceyi tanır • İzlencenin içeriğini tartışır • Notlama sistemi ve değerlendirme metotlarını açıklar • Dersin akışını tartışır • Siyaseti güç ilişkileri olarak tartışır • Toplumsal cinsiyetin teorik ve sosyokültürel kavramlarını tartışır John W. Scott, Toplumsal Cinsiyet: Faydalı bir Tarihsel Analiz Kategorisi, Çev.: Aykut Tunç Kılıç, Agora Kitaplığı, 2007. Aksu Bora, Kadınların Sınıfı, İstanbul: İletişim Yayınları, 2008, s. 37-41. Simone de Beauvoir, “Giriş,” Kadın: “İkinci Cins” –I. Genç Kızlık Çağı, 7. basım, Çev.: Bertan Onaran, İstanbul: Payel Yayınevi, 1993 (İlk basım: 1970), s. 13-32. Deniz Kandiyoti, “İslam ve Ataerkillik: Karşılaştırmalı bir Perspektif,” Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, 2. basım, İstanbul: Metis, 2007, s.119-145. Okunması
2) Toplumsal Cinsiyet, Tanım Yok
3) • Patriyarka teorilerini tartışır • Patriyarkal toplumların özelliklerini tanır • Feminist teorilerin patriyarkayı nasıl tanımladığını tartışır • Toplumsal cinsiyetin biyoloijk mi yoksa sosyal olarak mı belirlendiğini tartışır • Cins ve cinsiyet arasındaki farkı inceler Serpil Çakır, “Feminizm: Ataerkil İktidarın Eleştirisi,” H. Birden Örs, der., 19.Yüzyıldan 20. Yüzyıla Modern Siyasal İdeolojiler” 3. baskı, İstanbul: İ. Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2009, s. 413-475. Mary Wollstonecraft, Kadın Haklarının Gerekçelendirilmesi, Çev.: Deniz Hakyemez, İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2007, s. 39-41, 53-57, 66-79 okunması
4) • Toplumsal cinsiyet çalışmalarındaki temel kavramları tartışır • Feminist teorinin farklı yaklaşımlarını kıyaslar ve karşılaştırır • Feminist teorinin kronolojisini tanır • Birinci, ikinci ve üçüncü dalga feminizmler arasındaki farklılıkları tartışır • Kadın hareketinin zaman çizelgesinde içerisinde siyah feminizmin gelişimini değerlendirir Sırpuhi Düsap, excerpt from her novel Mayda (1883), in Bir Adalet Feryadı: Osmanlı’dan Türkiye’ye Beş Ermeni Feminist Yazar 1862-1933, der. Lerna Ekmekçioğlu, Melissa Bilal; çev. Zülal Kılıç...[ve öte.], İstanbul: Aras Yayıncılık, 2006, pp. 87-114. Serpil Çakır, Osmanlı Kadın Hareketi, 2nd ed., İstanbul: Metis, 1996, pp. 103-111, 136-157. Yaprak Zihnioğlu, Kadınsız İnkılâp: Nezihe Muhiddin, Kadınlar Halk Fırkası, Kadın Birliği, İstanbul: Metis, 2003, s. 15-27. Deniz Kandiyoti, “Kurtulmuş ama Özgürleşmiş mi?: Türkiye Örneği Üzerine Bazı Düşünceler,” Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, 2. basım, İstanbul: Metis, 2007, s. 71-91, okunması
5) • Türkiye’de feminist hareketin tarihsel kökenlerini tartışır • Kemalist, İslamcı ve Kürt kadın hareketlerini kadın hakları ve sorunlarına bakışları bağlamında karşılaştırır • Farklılık siyasetinin Türkiye’deki feminist hareket üzerindeki etkisini tanımlar • Türkiye’deki dinsel, etnik ve sınıfsal farklılıkların feminist hareketin gelişimi için alternatifler oluşturduğunu örneklerle açıklar Elif Ekin Akşit, “Geç Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemlerinde Nüfus Kontrolü Yaklaşımları,” Toplum ve Bilim, Sayı: 118, 2010, s. 179-196. Ayşe Gül Altınay, “Bedenimiz ve Biz: Bekaret ve Cinselliğin Siyaseti,” Aksu Bora, Asena Günal, der., 90’larda Türkiye’de Feminizm, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 323-343. Dicle Koğacıoğlu, “Gelenek Söylemleri ve İktidarın Doğallaşması: Namus Cinayetleri Örneği,” Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, No.3, June 2007 (on Courseware) Nükhet Sirman, “Akrabalık, Siyaset ve Sevgi: Sömürge-Sonrası Koşullarda Namus-Türkiye Örneği,” Namus Adına Şiddet: Kuramsal ve Siyasal Yaklaşımlar, der. Shaharzad Mojab, Nahla Abdo, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006, s. 43-61.
6) • Cinselliğin geleneksel ve modern toplumlarda nasıl denetlendiğini örnekler ile tartışır • Cinselliğin farklı kavramsallaştırmalarını tartışır • Iktidar ilişkileri ile cinsellik üzerine söylem arasındaki ilişkiyi örneklerle açıklar • Kadınların doğurganlığı ve bedenleri üzerindeki denetimin kaynaklarını tartışır Mine Gencel-Bek, Mutlu Binark, Medya ve Cinsiyetçilik, Ankara Üniversitesi, KASAUM, Ankara, 2000, s. 6-15. Yener Bayramoğlu, “Mars-Venüs / Kadın-Erkek: Reklamlarda Heteroseksizm ve Eşcinsellik, ”Cenk Özbay, Ayşecan Terzioğlu, Yeşim Yasin, der, Neoliberalizm ve Mahremiyet: Türkiye’de Beden, Sağlık ve Cinsellik, İstanbul: Metis Yay., 2011, s. 209-226 Ayşe Saktanber, “Türkiye’de Medyada Kadın: Serbest-Müsait Kadın veya İyi Eş, Fedakar Anne,” in Şirin Tekeli, ed., 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, 4th ed., İstanbul: İletişim, 2010, pp. 187-206. Tuba Kancı, “Cumhuriyetin İlk Yıllarından Bugünlere Ders Kitaplarında Kadınlık ve Erkeklik Kurguları,” Nil Mutluer, der., Cinsiyet Halleri Türkiye'de Toplumsal Cinsiyetin Kesişim Sınırları, İstanbul: Varlık Yayınları, 2008, s. 88-102 okunması
7) • Medyadaki cinsel nesneleştirmenin kadınları nasıl etkilediğini örneklerle açıklar • Nesneleştirme konusunda feminist bakış açısını tartışır • Kadınların cinsel nesneleştirmeye karşı direnme stratejelerini tanımlar • Kitlesel medya vasıtasıyla aktarılan feminenlik ve maskülenlik imgelerini değerlendirir • Kadınların kitlesel medyadaki tasvirlerinin toplumsal cinsiyet kalıplarını nasıl ürettiğini ve yeniden ürettiğini açıklar Cynthia Enloe, “Milliyetçilik ve Erkeklik,” Muzlar, Plajlar ve Askeri Üsler: Feminist Bakış Açısından Uluslararası Siyaset, İstanbul: Çitlembik, 2003, s. 76-102. Partha Chatterjee, “Kadın Sorununa Milliyetçi Çözüm,” Ayşe Gül Altınay, der., Vatan, Millet, Kadınlar, İstanbul: İletişim, 2000. Sylvia Walby, “Kadın ve Ulus,” Ayşe Gül Altınay, der., Vatan, Millet, Kadınlar, İstanbul: İletişim, 2000, s. 29-57. Nira Yuval-Davis, “Milletin Biyolojik Yeniden Üretimi ve Kadınlar,” Cinsiyet ve Millet, İstanbul: İletişim, 2003, s. 61-82. Afsaneh Najmabadi, “Sevgili ve Ana Olarak Erotik Vatan: Sevmek, Sahiplenmek, Korumak,” Ayşe Gül Altınay, der., Vatan, Millet, Kadınlar, İstanbul: İletişim, 2000, s. 118-154.
8) • Vize sınavı • Toplumsal cinsiyetin sosyokültürel ve teorik kavramlarını tartışır • Feminist teorilerin patriyarkayı nasıl tanımladığını tartışır • Feminist teorinin farklı yaklaşımlarını kıyaslar ve karşılaştırır • Türkiye’deki feminist hareketin tarihsel temellerini tartışır • Cinselliğin farklı kavramsallaştırmalarını tartışır • Kitlesel medyada kullanılan kadın imgesinin toplumsal cinsiyet kalıplarını nasıl yeniden ürettiğini açıklar Yok
9) • Modern ulus devletin geleneksel toplumsal cinsiyet rollerinin korunmasıyla olan ilişkisini açıklar • Milliyetçilik üzerine olan feminist yaklaşımları tartışır • Vatandaşlık üzerine olan feminist yaklaşımları tartışır • Ulus inşasında cinselliğin merkezi rolünü açıklar • Baskıcı patriyarkal ulus devlet üzerine olan feminist eleştirileri tanır Edward W. Said, “Giriş,” Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları, İstanbul: Metis, s. 11-37. Jale Parla, “Oryantalizm: Hayali Doğu,” Atlas, sayı 96, Mart 2001. Nilüfer Göle, Modern Mahrem: Medeniyet ve Örtünme,” 3. basım, İstanbul: Metis, 1992, s. 39-66, 77-89. Esra Özyürek, “Mecliste Başörtüsü Düğümü,” Vatan, Millet, Kadınlar, der. Ayşe Gül Altınay, İstanbul: İletişim, 2000, s. 29-57. Nurdan Gürbilek, “Batı'nın Cinsiyeti: Cenk Meydanlarından Yatak Odalarına,” Benden Önce Bir Başkası, İstanbul: Metis Yayınları, s. 167-195. Cihan Aktaş, “Cemaatten Kamusal Alana İslâmcı Kadınlar,” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, cilt 6, İslamcılık, İstanbul: İletişim, 2004, s. 826-36 okunması
10) • İslami feminist hareketi örneklerle tartışır • İslami feminizmin yükselişinde rol oynayan sosyopolitik ve kültürel faktörleri Müslüman toplumlardan örneklerle değerlendirir • Müslüman kadınlar tarafından yapılan feminizm kavramsallaştırmalarını ve eleştirilerini tanır • Türkiye’deki İslami feminist hareketin yükseliş sürecini Ortadoğu’dakilerle karşılaştırır KA-DER, “Temsilde Kadın-Erkek Eşitliği Karnesi,” http://cms2.ka-der.org.tr/images/file/KADER-8MARTKARNE.pdf Ayşe Güneş-Ayata ve Özlem Gölgelioğlu, “Fırsat Eşitliği mi Sonuçta Eşitlik mi? 2000’li Yıllarda Kadın Kotası Tartışmaları,” Hülya Durudoğan ve diğerleri, der., Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2010, s. 137-58 okunması
11) • Kadınlar ve erkekler arasındaki güncel siyasal katılım paternlerini tanımlar • Kadınların siyasal katılımının önündeki sosyal, kültürel ve ekonomik engelleri tartışır • Oy verme anlamında, aktivizm ve gönüllü derneklere üye olma konularında cinsiyet ayrımı olup olmadığını değerlendirir • Siyasal katılım seviyelerindeki cinsiyet farklılıklarını farklı ülkelerden örneklerle kıyaslar ve karşılaştırır • Cinsler arası daha dengeli bir siyasal katılımı sağlamak için alınabilecek önlemleri tartışır Ayça Kurtoğlu ve Töre Fougner, “Küresel Sermayeye Karşı Küresel Kadın Dayanışması: Novamed Grevi ve Ötesi,” Hülya Durudoğan ve diğerleri, der., Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları, 2010 s. 315-36.. Yıldız Ecevit, “Kentsel Üretim Sürecinde Kadın Emeğinin Konumu ve Değişen Biçimleri,” in Şirin Tekeli, ed., 1980’ler Türkiyesi’nde Kadın Bakış Açısından Kadınlar, 4th ed., İstanbul: İletişim, 2010, pp. 105-114. Simten Coşar ve Metin Yeğenoğlu, “AKP ve Toplumsal Cinsiyet Meselesi: Neoliberalizm ve Patriyarka Arasında Mekik Dokumak,” İktidarın Şiddeti AKP'li Yıllar, Neoliberalizm ve İslamcı Politikalar, der. Simten Coşar ve Gamze Yücesan-Özdemir, İstanbul: Metis, 2014.
12) • Uluslararası politik ekonomi alanındaki temel boyutlarını tartışır • Siyasal ve ekonomik süreçlerin üretimi ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkiyi tanır • Kadınların üretim ağlarında çalışmasının uluslararası politik ekonominin dinamiklerini etkilemesini tartışır • Çalışma alanındaki cinsel ayrımcılığı örnekler üzerinden tartışır • Politik ekonomiye post-kolonyal feminist müdahaleleri değerlendirir Feride Acar, “Türkiye’de Kadınların İnsan Hakları: Uluslararası Standartlar, Hukuk ve Sivil Toplum,” in Gökçiçek Ayata et al., ed., Kadın Hakları, Uluslararası Hukuk ve Uygulama, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2010, s. 13-22. Fatma Benli, “Kadın ve Hukuk: Kadın Haklarının Yargıtay Kararlarına Yansıması,” Nil Mutluer, der., Cinsiyet Halleri Türkiye'de Toplumsal Cinsiyetin Kesişim Sınırları, İstanbul: Varlık Yayınları, 2008, s. 122-24 okunması
13) • Kadın hakları ve aktivizmini tarihsel, siyasal ve sosyal bağlamlarda tartışır • Insan haklarına geleneksel ve feminist yaklaşımları kıyaslar ve karşılaştırır • Birleşmiş Milletler Pekin Deklarasyonu ve Eylem Planı’na atıfta bulunarak BM’nin kadın hakları konusunda aldığı pozisyonu tartışır • Kadınların insan hakları ihlallerini durdurmanın yollarını örneklerle açıklar Deniz Kandiyoti, “Cariyeler, Fettan Kadınlar ve Yoldaşlar: Türk Romanında Kadın İmgeleri,” Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, 2. basım, İstanbul: Metis, 2007, s.147-161.
14) • Popüler kültürde cinsiyetleştirilmiş örüntüleri tartışır • Popüler kültürdeki cinsiyetleştirilmiş kadın ve erkek imgelerinin inşasının tüketim örüntülerini nasıl etkilediğini tanımlar • Kadınların kitlesel medyadaki imgeleri ile toplumsal cinsiyet kalıpları arasındaki ilişkiyi örneklerle açıklar • Popüler kültürün feminist eleştirilerini tartışır Yok
15) • Final ödevi • Ulus inşasında cinselliğin merkeziliğini tartışır • İslami feminizmin yükselişinin tarihsel, toplumsal ve ekonomik temellerini tanımlar • Final paper • Kadınlar ve erkekler arasındaki güncel siyasal katılım paternlerini tanımlar • Politik ve ekonomik süreçlerin üretimi ve toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkiyi açıklar • Kadın haklarının tarihsel, siyasal ve toplumsal bağlamını tartışır Yok

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar: Sara Ahmed, Feminist Bir Yaşam Sürmek. İstanbul: Sel Yayıncılık, 2018.
Robert William Connell, Toplumsal cinsiyet ve iktidar, İstanbul, Ayrıntı Yayınları

Stevens, A. (2007). Women Power and Politics. (Basingstoke: Palgrave
Diğer Kaynaklar: Serpil Sancar, “Türkiye’de Kadın Hareketinin Politiği: Tarihsel Bağlam, Politik Gündem ve Özgünlükler” içinde Birkaç Arpa Boyu… 21. Yüzyıla Girerken Türkiye’de Feminist Eleştirinin Birikimi, der. Serpil Sancar (İstanbul: Koç Üniversitesi Yayını, 2011): 53-109.

Williams Crenshaw, Kimberlé. "Mapping the Margins: Intersectionality, Identity, Politics, and Violence Against Women of Color” in The public nature of private violence (1994): 93-118.

Grewal, I. (1999) “Women’s Rights as Human Rights: Feminist Practices, Global Feminism, and Human Rights Regimes in Transnationality”, Citizenship Studies 3 (3): 337-54. Okin, S.M. (1998) ‘Feminism, Women’s Human Rights and Cultural Differences.’ Hypatia 13, (2): 32-52.

Arat, Y. 1997. ‘The Project of Modernity and Women in Turkey’, in S. Bozdoğan and R. Kasaba (eds.), Rethinking Modernity and National Identity in Turkey, Seattle and London, University of Washington Press: 95-112

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Ders Öğrenme Kazanımları

1

2

3

4

Program Kazanımları
1) Kapatılan Bölüm

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok 1 En Düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 En Yüksek
           
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi Katkı Payı
1) Kapatılan Bölüm

Öğrenme Etkinliği ve Öğretme Yöntemleri

Anlatım
Bireysel çalışma ve ödevi
Ders
Okuma
Soru cevap/ Tartışma

Ölçme ve Değerlendirme Yöntemleri ve Kriterleri

Yazılı Sınav (Açık uçlu sorular, çoktan seçmeli, doğru yanlış, eşleştirme, boşluk doldurma, sıralama)
Ödev
Sunum

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları Aktivite Sayısı Katkı Payı
Devam 1 % 25
Ara Sınavlar 1 % 35
Final 1 % 40
Toplam % 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI % 60
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI % 40
Toplam % 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler Aktivite Sayısı İş Yükü
Ders Saati 15 45
Sınıf Dışı Ders Çalışması 15 15
Sunum / Seminer 15 30
Ara Sınavlar 15 45
Final 15 30
Toplam İş Yükü 165