| Hafta |
Konu |
Ön Hazırlık |
| 1) |
KLİNİK GÖRÜŞME BECERİLERİNE GİRİŞ |
-BAŞLARKEN:
-Psikoterapi olgularının birçoğunda hastanın sağaltıma uygunluğu ve güdülenmesi uygun biçimde değerlendirilmediği için hata yapılmakta açmaza girilmekte ya da başarısız olunmaktadır.
-Hatta bazı psikoterapisler hastayla görüşmeye ısınmadan yani hastanın psikopatolojisini benlik yetilerini ve psikolojik zihinliliğini usule uygun bir biçimde değerlendirmeden psikoterapiye başlamakla övünmektedirler
PROFESYONEL İLİŞKİ:
-Profesyonel ilişki bir tarafın diğer tarafa ya da diğer kişiye, hizmet sunmasına yönelik açık/net onay alınmasını gerektirir.
-Danışmada ya da psikoterapide görüş birliği genellikle bilgilendirilmiş onama karşılık gelmektedir.
-Profesyonel ilişki aynı zamanda verilen hizmetin karşılığının ücrete tabi olduğu bir süreç olarak da nitelendirilebilir.
PROFESYONEL VE ETİK KONULAR:
-Kendini Sunma: Kişisel Bakım ve Kıyafet
-Zaman: -Seansa zamanında başlayın
-Seansı zamanında bitirin
-Not alma/Gizlilik
-Ücret
KLİNİK GÖRÜŞME:
-Terapist ve hasta arasında profesyonel bir ilişki vardır.
-Terapist, hasta ile iletişime geçerek, asgari düzeyde de olsa, bir sonuç elde etme motivasyonuna sahiptir.
-Bu profesyonel ilişkide, terapist hastayı değerlendirmek, anlamak ve amaçlarına ulaşmasına yardım etmek için aktif dinleme becerileri ve çeşitli psikolojik teknikler uygular.
FİZİKSEL ORTAM:
Oda:
-Mahremiyete izin veriyor mu?
-Konuşmaya uygun mu (oturma yeri, rahatlık vb.)
-Dikkati dağıtan şeyler var mı?
-Görüşmelerin kaydedilmesi etkiler mi?
-Oturma Düzeni nasıl olmalı
-Ofisteki Dağınıklık ve Düzen
-Not Alma
-Ses ve Video Kaydı Kuralları nasıl olmalı gibi sorulara açıklık getirmek önemli.
İLK GÖRÜŞMENİZİN İLK BİRKAÇ DAKİKASINDA:
Hastanıza durum üzerinde mümkün olduğu kadar kontrol sağlayabileceği, rahat ve güvenli bir çevre oluşturmalısınız!
-İlk kez görüşüyorsanız kendinizi tanıtın ve bu görüşmenin amacını belirtin.
-Ne öğrenmeyi umuyorsunuz?
-Elinizde var olan bilgiler neler?
-Hastanızla birlikte geçirmeyi beklediğiniz tahmini süreyi söyleyin.
BİR TERAPİ SEANSINDA OLMAZSA OLMAZ
-Açıklık ve dürüstlük
-Dinleyebilme
-Yargılamama
-İlgilenme
-Kabullenme
-Mahremiyet
SEANS SIRASINDA HASTADAN BEKLENEN ÇALIŞMAYI AÇIK BIÇIMDE ORTAYA KOYMAK ÖNEMLIDIR
-Sizden yapmanızı beklediğim şey, seanslarımız sırasında sizi etkilemekte olan sorunlar ve güçlükler hakkında olabildiğince açık konuşabilmeniz ya da sizi o sırada etkileyen herhangi bir özel güçlük ya da sorun yoksa zihninizdeki her şey hakkında olabildiğince özgürce, sansürlemeden konuşmanız önemlidir.
-Temel yakınma, hastanın ifade ettiği yardım arama nedenidir. Genellikle açılış sorusuna verilen yanıtın birinci ya da ikinci cümlesidir:
-“Sizi buraya getiren sorunu anlatın.”
-“Sizi buraya getiren sorun nedir?”
HASTANIN GÜÇLÜ YANLARINI KEŞFETMEK;
-Stresle baş etme kapasitesi,
-Başarıları,
-İçsel değerleri,
-Arkadaşlıkları,
-Aile desteği.
-Ayrıca endişeleriyle baş etmek için kullandığı hobileri ve ilgileri de güçlü alanları olarak değerlendirilebilir.
-Ancak her şeyi ilk görüşmede öğrenebilmenin olası olmadığını hatırlayarak hastayı soru yağmuruna tutmamak,
Ona sorgulandığı izlenimi vermemek de gerekli
SON OLARAK TA…
-İkinci görüşme için sözleşmek
-İlk görüşmede önemli hedeflerden biri de hastanın ikinci görüşmeye gelmesini sağlamaktır.
Peki bunu nasıl sağlıyor olacağız.
|
| 2) |
GÖRÜŞME TEKNİKLERİ |
GÖRÜŞME VE SOHBET ARASINDAKİ FARKLAR
-Görüşmenin temel amacı, olumlu ilişki çerçevesinde sorun çözme sürecini gerçekleştirerek hastaya yardım etmeye çalışmaktır.
1- Giriş/ Başlangıç
2- Veri Toplama
3- Değerlendirme
4- Müdahale/ Terapi
5- Sonlandırma
**Sürecin temelini 2. 3. ve 4. adımlar oluşturur.
Roller:
-Bir kişi terapist olarak tayin edilmiş ve sürecin sorumluluğuyla yükümlendirilmiştir ve başka bir kişi de hasta olarak atanmıştır. Böylece roller de belirlenmiştir.
Görevler:
-Terapistin rolü açıkça belirlenmiş görevler içermektedir. Aynı zamanda hastanın da bazı görevlerin uygulanmasında sorumluluğu vardır.
Sorumluluk:
- Görüşme ve sohbet arasındaki bir diğer fark terapistin aldığı sorumluluktur.
Normlar:
-Öğrendiğimiz günlük konuşmalarımızı yöneten sosyal ve dilbilimsel kurallar, kimi zaman görüşme için uygunsuz olabilir.
Katılımcılar Arasında Karşılıklılık:
-İki kişi arasında geçen sohbetlerde katılımcıların birbirine, karşılıklı olarak, birçok samimi soru sormasına izin verilir.
-Görüşmelerde ise terapistin kişisel benliği gizlidir, görüşmenin sınırları dışındadır.
Söz Kesme:
-Terapistin otoriter bir şekilde söz kesmesi bazen görüşmenin verimi için gerekli olabilir ve buna izin verilir.
-VAKA FORMÜLASYONU
-Vaka formülasyonu her ruh sağlığı çalışanının yapması gereken tüm bilgileri bir arada bulundurduğu zor bir iştir.
-İyi bir formülasyon var olan belirti kadar olmayan belirtiyi de içermelidir.
-Vaka formülasyonu hastayı anlama ve açıklama yoludur.
-Aldığımız bilgilerle, bizim durumdan anladıklarımız arasında bir denge sağlar.
BİYOPSİKOSOSYAL MODEL
Biyolojik boyutta: Beyin işlevlerini etkileyen nöropsikiyatrik, genetik ve fizyolojik faktörler yer alır.
Psikolojik boyut: Hastanın psikolojik yapısını oluşturan güçlü ve zayıf yönlerinin yanı sıra savunma düzenekleri, davranışın bilinç ya da bilinç dışı nedenleri, travma yanıtı, çatışma, transferans ve kotransferans gibi dinamik kavramları içerir.
Sosyal boyutta: Hastanın aile içindeki ilişkileri, arkadaş ilişkisi, okul dışı ilişkileri ve çevresindeki kişilerle ilişkisi kültür, sosyoekonomik sınıf, din ve etnik köken bağlamında değerlendirilir.
ETKİN DİNLEME BECERİLERİNİN VE PSİKOLOJİK TEKNİKLERİN UYGULANMASI
-Genellikle hastayı dinlemenin en iyi yolunun ustaca sorular sormak olduğu varsayılır ancak bu, tüm varsayımlar gibi yanlıştır.
-Sorular sormak önemlidir fakat bu yönlendirici bir eylemdir ve her zaman hastanın kendini özgürce ifade etmesine imkan vermez.
-Gerçekte hastanız sizin yönlendirici sorularınızın vurguladığından çok daha farklı bir şeyi söylemek istiyor olabilir.
YÖNLENDİRME: SORULAR VE EYLEM BECERİLERİ:
Genel Soru Türleri
1-Açık Sorular:
2-Kapalı Sorular:
3-Rahatlatıcı Sorular:
4-Yansıtmalı Sorular:
5-Tedavi Öncesi Değişim Soruları:
6-Sonuca Özel veya Yeniden Tanımlama Soruları
7-Derecelendirme Soruları:
8-Yüzdelik Soruları:
9-Varsayım Soruları:
Yönlendirici eylem tepkileri hastaları, düşünce, duygu ve davranış şekillerini değiştirmeye teşvik eder.
1-Açıklama ve Psikoeğitim
2-Danışmanlık Sürecini Açıklama
3-Öneride Bulunma!!!
4-Tavsiye Verme !!!
5-Uzlaşma-Uzlaşamama
6-Teşvik Etme
7-Onaylama-Onaylamama
8-Kendini Açma
|
| 3) |
GÖRÜŞME TEKNİKLERİ |
İLK GÖRÜŞME (aile örnek)
-Terapi, ilk ilişki ile başlar.
-Arayan/ değişime gönüllü olan kişi
-Genellikle de aile üyeleri arasından en istekli kişi terapist ile iletişime geçer. Bu kişinin aktif olarak terapistin sempatisini kazanma çabasına karşı dikkatli olunması gerekmektedir.
Ailede İlk Görüşme Aşamaları
1. Tanışma
2. Kendini tanıtma
3. Tedaviye getiren nedenler neler?
4. Aile üyelerinin her birinin mevcut problemi tanımlamaları
5.Değişim hedeflerinin öğrenilmesi
6. Ailenin anlattığı senaryonun yeniden çerçevelenmesi
7. Terapötik anlaşmanın yapılması
Ailede gözlem alanları
1-Görünüş
2-Bilişsel süreç
3-Tekrar eden davranış kalıpları
4-Duygu durumu
5-Ailede kullanılan savunma mekanizmaları neler?
6-Ailede mevcut alt sistemler ve ilişkileri nasıl ?
7-Ailede güç dağılımı nasıl?
8-Ailede sınırlar ve ilişki türleri nasıL
9-Koalisyon ve kurallar nasıl?
TERAPİDE İLİŞKİNİN İYİ OLMASI İÇİN
1. Kendimizi hastanın yerine koyabilmek
2. Hastanın tepkilerinin bizim anlayışımıza uygun olamayabileceğini kabullenmek
3. Hastanın bizi yanlış ve önyargılı anlayacağını bilmek
4. Bizim bazı tepkilerimizin kendi özelliklerimizle ilgili olabileceğini unutmamak
5. İlişkide toleranslı bir liderlik rolü oynamak
6. İnsanın temelde iyi olduğuna ve her insanın kişisel gelişim ve olgunlaşma potansiyeline sahip olduğuna inanmak.
İNTİHAR/ÖZKIYIM
Öz kıyım hakkında konuşan bir hastayı dinleyen terapist sakinlik, yargılamayan ciddiyet ve sabır içeren bir tutumun sürdürmelidir.
İntihar Eğilimi Nasıl araştırılmalıdır?
-Soruları bir düzen içinde konuya yaklaşarak sormak uygun olacaktır.
Bu sorular neler olabilir:
-Ne kadar kötü hissediyorsunuz?
-Kendinize zarar vermeyi düşündünüz mü?
-Kendinizi öldürmeyi düşündünüz mü?
GÖRÜŞME ESNASINDA UYGUN OLAN VE UYGUN OLMAYAN TUTUMLAR:
Şaşkınlığa düşmekten kaçının…
-Hasta: Bana yakın davranan insanlara zarar vermeyi istiyorum “
-???
Uygunsuz tutuma örnek:
– Nasıl olur?
– Çok kötü bir durum bu.
– Ne saçma?
Uygun cevaplar:
– “yakın insanlara zarar vermek istiyorsunuz”?
– Zarar verme isteğiyle neyi kastediyorsunuz?
– zarar vermekten kastettiğiniz nedir?
4. HAFTA: ÖYKÜ ALMA
Merhabalar sevgili öğrenciler bu hafta dersimizin konusu klinik pratikte öykü alma.
-Psikiyatrik görüşmenin amacı, bireyi tanımaya ve anlamaya çalışmaktır.
-Bireyi tanımaya ve anlamaya, yönelik ilk görüşmenin amacı 15 konu hakkında bilgi toplamaktır:
1. Verilerin tanımlanması:
2. Temel yakınma:
3. Bilgi kaynakları:
4. Başvuru veya konsültasyon nedeni:
5. Hastalık öyküsü:
6. İyileşmiş bozukluklar:
7. Tıbbi öykü:
8. Sosyal öykü ve hastalık öncesi (premorbid) kişilik:
9. Aile öyküsü:
10. Ruhsal durum muayenesi:
11. Tanısal formülasyon:
12. Ayırıcı tanı:
13. Çok eksenli psikiyatrik tanı:
14. Beceriler ve etkinlikler:
15. Tedavi planı ve sonlanma:
Bu başlıklar altında görüşme esnasında dikkat edilecek en önemli noktalar ( hasta ile ilişki, görüşmenin özellikleri, görüşmede yaşanabilecek sorunlar ve bunlara karşı tutumlarımız, bazı bozukluklarda doğru soru sorma teknikleri) gibi konular öğrenme hedeflerimiz arasında yer alacaktır.
|
| 4) |
ÖYKÜ ALMA |
-Psikiyatrik görüşmenin amacı, bireyi tanımaya ve anlamaya çalışmaktır.
-Bireyi tanımaya ve anlamaya, yönelik ilk görüşmenin amacı 15 konu hakkında bilgi toplamaktır:
1. Verilerin tanımlanması:
2. Temel yakınma:
3. Bilgi kaynakları:
4. Başvuru veya konsültasyon nedeni:
5. Hastalık öyküsü:
6. İyileşmiş bozukluklar:
7. Tıbbi öykü:
8. Sosyal öykü ve hastalık öncesi (premorbid) kişilik:
9. Aile öyküsü:
10. Ruhsal durum muayenesi:
11. Tanısal formülasyon:
12. Ayırıcı tanı:
13. Çok eksenli psikiyatrik tanı:
14. Beceriler ve etkinlikler:
15. Tedavi planı ve sonlanma:
Bu başlıklar altında görüşme esnasında dikkat edilecek en önemli noktalar ( hasta ile ilişki, görüşmenin özellikleri, görüşmede yaşanabilecek sorunlar ve bunlara karşı tutumlarımız, bazı bozukluklarda doğru soru sorma teknikleri) gibi konular öğrenme hedeflerimiz arasında yer alacaktır.
|
| 5) |
RUHSAL DURUM MUAYENESİ-1 |
Merhabalar sevgili öğrenciler bu dersimizin konusu klinik pratikte Ruhsal Durum Muayenesi. Bu derste hasta ile ilgili
-Genel görünüm ve davranışlar
-Bilişsel işlevler:
-Duyguların yaşanması ve ifadesi
-Psikomotor davranışlar,
-Düşünce
-Algılama gibi konuların nasıl gözlemlenmesi ve bilgi alınacağı deteylıca işlenecektir.
-Ruhsal muayenede hastanın ve başkalarının güvenliği için 4 risk değerlendirilmelidir:
1. S (Suicidality-İntihar): İntihar ve cinayet, ani saldırganlık, zarar verici tehlikeli davranışlar,
2. O (Organic disturbances-Organik bozukluklar):
3. A (Alcohol-Alkol): Alkol ve madde kullanım bozuklukları:
4. P (Psychotic features-Psikotik özellikler): Gerçeği değerlendirme yetisinin bozukluğu, sanrı, varsanı, mantıksız düşünce ve konuşma, katatoni varmı. Varsa ne yapılmalı.
-Ruhsal durum değerlendirmesi gözlemler ve bu alana yönelik sorgulamalar sonucunda oluşturulur.
-Bazen bu gözlemler psikolojik testlerle desteklenir.
-Fiziki gözlem, bulgular, Formülasyon, tedaviler, sonlanma:
Bozukluğun ortaya çıkmasında rol oynadığı düşünülen tüm etkenler, bunların birbiriyle etkileşimi, pozitif bulgular bir arada düşünülerek bozukluğun nasıl ortaya çıktığı açıklanır.
-Tedavi planı, yöntemler,
-Gidiş ve sonlanmayla ilgili görüşler, bunları etkileyebilecek etkenler neler.
-Duygudurum, bilişsel becerileri, düşünce ve algısı, bilişleri, bilinçliliği, yönelimi, dikkati, duygulanımı, duygudurumu nasıl. Bunları ifade ediş şekli, nelere dikkat edilmesi gerektiği önemli konular. Ve bu elde ettiğimiz bilgileri nasıl kullanacağız gibi konular öğrenme hedeflerimiz arasında yer alır.
|
| 6) |
RUHSAL DURUM MUAYENESİ-2
|
öğrenciler bu dersimizin konusu Ruhsal Durum Muayenesi konusuna devam ediyor olacağız. Bu dersimizde temel kavramları öğreneceğiz. Peki nedir bunlar:
- DUYUM:İnsanların kendi bedenlerini ve çevrelerini tanımaları duyu organları aracılığıyla olur.
ALGILAMA: Algılama sürecinin özellikleri ve ilkeleri.
Algı bozuklukları: Algılama sürecinin genel olarak nesnel bir işleyiş gösterdiği kabul edilirse de, bu mutlak bir nesnellik değildir. Algılama sürecinde ve algılarda da hata
olabilir ve algı yanılmaları ortaya çıkabilir. Algı yanılmaları herkeste görülebilir.
BELLEK (MEMORY):
-Öğrenilen bilgilerin ve yaşantıların değerlendirilmesi, işlenmesi, kodlanması, zihinde depolanması ve gerektiğinde anımsanması işlevidir.’
-Bellek tek bir işlev değil, bir işlevler bütünüdür.
-Belleğin özellikleri, işlevleri, türleri, bozuklukları neler?
DÜŞÜNCE BOZUKLUKLARI:
Düşüncenin oluşumu, akışı, içeriği, denetlenmesi bozuklukları ele alınacaktır.
KONUŞMA BOZUKLUKLARI:
-Konuşma, düşünme süreci ile belirlenen bir motor işlevdir. Motor işlevi sıklık ve yoğunluk açısından etkileyen durumlar konuşmayı da etkiler.
-Sözel anlatımı bozan hastalıklara bağlı konuşma bozuklukları ile düşünme süreci bozukluklarını ayırmak güç olabilir.
-Konuşmanın oluşumu, akışı, içeriği, denetlenmesi bozuklukları ele alınacaktır.
HAREKET BOZUKLUKLARI:
-İnsanın zihinsel davranışı motor davranışına yansır.
-Davranışlar sözsüz iletişim araçlarıdır.
-Davranışlar istemli veya istemsiz olabilir.
-Davranışlar genel olarak artmış, azalmış veya yavaşlamış, olarak değerlendirilir.
Gibi konular öğrenme hedeflerimiz arasında yer alır.
|
| 7) |
PSİKOTERAPÖTİK GÖRÜŞME-vaka formülasyonu |
- Terapist ihtiyaçları vs Danışan ihtiyaçları:
Terapide kimin gereksinimi karşılanıyor?
Kör olduğumuz, gerçeği çarpıttığımız noktalar?
Bedelini hastaların ödediği güç gösterilerimiz?
Kişisel çatışmalarımız?
TERAPİSTİN İHTİYACI:
1-Kontrol etme ihtiyacı
2-Gücünü gösterme ihtiyacı
3-Başkalarına yardımcı olma ihtiyacı
4-Sahip olduğu değerlere yönlendirme ihtiyacı
5-Saygı ve takdir ihtiyacı
6-Yeterliliğin onaylanması ihtiyacı
DERİN BİREYSEL DOYUM KÖTÜ DEĞİL AMA HASTANIN DA
BUNDAN FAYDALANMASI LAZIM
Gizliliğin sınırları:
Nerede başlamalı nerede bitmeli?
Hasta Çoklu İlişki Biçimi:
-Kaçınılması gereken durumlar:
-Neden Sakıncalı?
Gücün hatalı kullanımı
Hastanın istismarı
Objektifliği engelleme
Net politika belirleyin ( sınırlar-çerçeve)
İkilemde kalırsanız süpervizyon alınması
Hasta ile konuşup ve bilgilendirip onay alınması
Psikoterapötik Formülasyon:
-Psikiyatrik Olgu Formülasyonları, klinisyenin tedaviyi yönlendirirken kullandığı pusuladır.
-Psikiyatrik bir hasta hakkındaki verilerin ve tedavi önerilerinin bazı ilkelere göre düzenlenmesi için önerilen bir yöntemdir.
ETKİN BİR PSİKİYATRİK FORMÜLASYONUN 3 BİLEŞENİ VARDIR.
1-Betimleyici Bileşen:
Bireyin psikiyatrik tablosunun doğası, şiddeti ve ortaya çıkarıcı etkenlerini kapsar.
-Hastanın tablosu temel olarak;
-Psikotik mi?
-Karakterolojik mi?
-Psikonevrotik mi?
Etiyolojik açıdan;
-Organik mi?
-Psikojenik mi?
2-Açıklayıcı Bileşen: “Bu neden oldu?” sorusunu yanıtlar.
3-Tedavi-Seyir Bileşeni: Tedavi bileşeni “Bu durum için ne, nasıl yapılabilir?” sorusuna, Seyir bileşeni “Bunun gerçekleşme olasılığı nedir?” sorusuna yanıt arar.
SINIFLANDIRMA:
• Eksen I : Klinik Bozukluklar
Klinik ilgi odağı olabilecek diğer durumlar
• Eksen II : Kişilik bozuklukları
Mental retardasyon
• Eksen III : Genel tıbbi durumlar
• Eksen IV : Psikososyal ve çevresel sorunlar
• Eksen V : İşlevselliğin genel değerlendirilmesi
BİYOPSİKOSOSYAL FORMULASYON KILAVUZU:
1- Biyolojik Formülasyon
2- Psikolojik Formülasyon
3- Sosyal Formülasyon
4- Ayırıcı Tanı
5- Risk Değerlendirmesi
6- Biyopsikososyal Tedavi Planı
7- Prognoz
• Örnek vaka:
• X hanım: Role Play
|
| 8) |
KİŞİLİK BOZUKLUKLARINDA FORMÜLASYON
|
-Kişilik bozukluğu olan bireyler, diğer psikiyatrik tanılı bireylerden daha fazla psikiyatrik yardım almayı reddederler ve sıklıkla problemlerini inkar ederler
-Belirtiler genellikle egosintoniktir ve alloplastiktir (dış çevreyi değiştirmeye çalışarak uyum sağlama durumu)
KİŞİLİK: Bireylerin düşünce, duygu ve davranış gibi psikolojik tepkilerindeki ve farklılıkları belirleyen sadece yaşanan an, içinde bulunulan biyolojik durum veya sosyal ortam ile açıklanamayan biçimde, süreklilik gösteren özellikler ve eğilimler olarak tanımlanabilir.
Psikolojik tepkilerin göreceli olarak önemli ve kalıcı yönlerini içermektedir.
KARAKTER: Kişinin dünyayı görüş, algılama ve yaşamla başa çıkma biçimi olarak tanımlanmaktadır. Öğrenmenin ve toplumsal çevrenin karakter gelişiminde önemli rolü vardır.
HUY(MİZAÇ): Doğuştan gelen, daha biyolojik temeli olan yatkınlıklara bağlı davranış eğilimleridir
KİŞİLİK BOZUKLUĞU:
-Birçok kuramcıya göre kişilik bireyle ilgili zihinsel, duygusal, sosyal ve fiziksel nerdeyse hemen her şeyi kapsar.
-Kişilik bozukluğu ise bu psikolojik özelliklerde kalıcı ve süreklilik gösteren biçimde, beklenen normların dışına çıkılmasıdır.
DSM5: Kişilik bozukluğu, bireyde kendisini öznel sıkıntı ve/veya toplumsal-mesleki işlevsel bozuklukla ortaya koyacak biçimde, uzun süreli uyum bozukluğu ve katı eğilimlerin var olması şeklinde tanımlanmıştır.
KİŞİLİK BOZUKLUKLARINDA DİNAMİK GÖRÜŞME:
-Dinamik bir görüşmede her zaman iki boyut birlikte ele alınır; olaylar ve duygular. Olaylar belirtilmeden duyguların, duygular belirtilmeden de olayların fazla bir anlamı yoktur.
-Terapist hastanın öyküsünün ne olduğu ile olduğu kadar, bunu nasıl anlattığı ile de ilgilidir.
AKTARIM VE FORMÜLASYON:
-Aktarım, daha terapiye gelmeden başlar, dolayısıyla formülasyona yardımcı olması açısından hastanın aktarım tepkilerini de dikkatle izlemek gerekir.
-Aktarım: Hastanın geçmiş yaşamındaki önemli kişilerle ilişkilerindeki deneyimlerine dayanan ve şimdi terapiste yönelen emosyonel yanıt ve tutumlar
-Aktarımın orijinalitesinin bozulmaması için, hastanın olumsuz duygularını rahatlıkla aktarabilmesi gerekir.
|
| 9) |
KİŞİLİK BOZUKLUKLARINDA FORMÜLASYON |
- Paranoid Kişilik Bozukluğu
- Şizoid Kişilik Bozukluğu
- Şizotipal Kişilik Bozukluğu
- Antisosyal Kişilik Bozukluğu
- Borderline Kişilik Bozukluğu
- Histriyonik Kişilik Bozukluğu
- Narsisistik Kişilik Bozukluğu
- Çekingen Kişilik Bozukluğu
- Bağımlı Kişilik Bozukluğu
- Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu ile ilgili kendilikleri, savunma mekanizmaları, nesne ilişkileri, duygulanımları ile ilgili detaylı bilgiler öğrenme hedefleri arasında bulunmaktadır
|
| 10) |
VAKA SUNUMU / ROLE PLAY |
dersimizin konusu klinik pratikte |
| 11) |
SAVUNMA MEKANİZMALARI |
-Savunma mekanizmaları: “engelleme veya çatışma yoluyla doyumsuz kalan ihtiyaçların ortaya çıkardığı kaygı durumlarıyla baş edebilmek için, sorunu gündeme getirmeden, bilinçsizce başvurulan mekanizmalar” olarak tanımlanmaktadır.
-Birey, varlığını dengede tutabilmek adına bazı davranış mekanizmaları geliştirir.
-BASTIRMA (içe-tepme; repression) :
-Bastırma (içe-tepme), kişilikte parçalanmaya yol açabilecek, kişinin ruhsal yapısına, tutumlarına ve ahlâkî değerlerine aykırı bir düşüncenin otomatik olarak bilindışına atılması olayıdır.
-“Unutma”, “isteksizlik”, “durgunluk” ve “dalgınlık
-Bastırma ile bilinçaltına itilen istekler, daha ileriki aşamalarda “yüceltme” (sublimasyon), “aklîleştirme” (rasyonalizasyon) ve “yansıtma” (projeksiyon) şeklinde kendini gösterebilir
-Ancak bastırma sürekli olursa (yani kişi güdülerinden kaynaklanan her davranışın kaygı vereceğinden çekinip bunları bastırırsa) sonunda ruhsal durgunluk, donukluk ve sıkıntı ortaya çıkar.
YADSIMA (yok sayma; denial):
AKLÎLEŞTİRME (mantığa bürüme; rationalization):
YÖN DEĞİŞTİRME (yerine koyma; displacement):
YANSITMA (projection) :
ÖZDEŞLEŞME (aynîleşme; identification) :
Gibi birçok savunma mekanizmaları öğrenmek dersin öğrenme hedefleri arasında yer almaktadır.
|
| 12) |
RUHSAL HASTALIKLARDA PSİKOEĞİTİM |
-Goldman psikoeğitimi;
-“ Psikiyatrik hastalığı olan bir kişiyi, tedavi ve rehabilitasyon amacına hizmet etmek için eğitmek veya geliştirmek; örneğin kişinin hastalığını kabul etmesini sağlamak, tedavi ve rehabilitasyon için aktif kooperasyonu ilerletmek ve hastalığın neden olduğu kayıpları karşılamaya dönük başa çıkma yeteneklerini kuvvetlendirmek ”
olarak tanımlamıştır (Goldman, 1988).
-Psikolojik müdahalenin önündeki engellerden ilki hastaların hastalıklarını yadsıma eğilimleridir.
-Psikoeğitim bu noktada hastalara hastalıklarını kabul ettirmeyi hedefler.
-Psikoeğitim; psikiyatrik bozukluğu olan hastalara ve ailelerine; hastalığın doğası, seyri, tedavi seçenekleri, hastane ve topluma dayalı hizmetlere nasıl ulaşılacağı yolunda bilgilendirilmeleri ile birlikte hastalık ve buna bağlı sorunlarla başa çıkma yeteneklerini de kazandırmak anlamında kullanılır (Alataş, Kurt, Alataş, Bilgiç, & Karatepe, 2007).
HASTALARA VERİLEN PSİKOEĞİTİMİN TEMEL HEDEFLERİ;
1-İlaç uyumu ve hastalığı yönetme becerisinin artması,
2-Yinelemelerin erken tanınması,
3-Belirtilerle etkili baş etme yöntemlerinin gelişmesi,
4-Özkıyım riskinin azalması,
5-Sosyal ve mesleki iş birliğinin, yaşam kalitesinin gelişmesidir.
- Teorik ve pratik bilgiler kullanılarak, hastalık sonuçlarından suçlu değil « sorumlu » olma duygusunun oluşmasına, çalışılır (Çakır & Özerdem, 2010)
PSİKOEĞİTİM PROGRAMLARI KISACA ŞU BASAMAKLAR İÇERİR;
- 1-Hastalığın biyolojik doğası üzerine bilgi verme,
- 2-Hastanın strese yatkınlığının belirlenmesi,
- 3-Hastanın doğal baş etme mekanizmalarının tanınması,
- 4-Var olan destek mekanizmaların harekete geçirilmesi,
- 5-Ailelerin tedavi sürecinde birer yardımcı hale getirilmesi,
- 6-Bireysel farklılıklara göre yeni düzenlemeler yapılması,
- 7-Hastanın öncelik ve amaçlarının tedavinin merkezine konulması (Alataş, Kurt, Alataş, Bilgiç, & Karatepe, 2007).
-İNTİHARI ÖNLEMEK İÇİN HASTA YAKINLARINA YAPILACAK PSİKOEĞİTİM
-ŞİZOFRENİDE PSİKOEĞİTİM
-BİPOLAR BOZUKLUK PSİKOEĞİTİM
-KAYGI BOZUKLUĞUNDA PSİKOEĞİTİM
-PANİK BOZUKLUKTA PSİKOEĞİTİM
-OKB(OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK)
-SOSYAL FOBİ PSİKOEĞİTİM
-YEME BOZUKLUKLARI PSİKOEĞİTİM
-TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU PSİKOEĞİTİM
gibi hastalıklarda psikoeğitim nasıl verilir öğrenme hedefleri arasında yer almaktadır.
|
| 13) |
KLİNİK GÖRÜŞMELERDE ETİK |
ETİK KAVRAMI:
-Etik kavramı içsel olana işaret eder.
-Karakterimiz ve değerlerimizle yakından alakalı bir süzgeçten geçtikten sonra ortaya çıkanla ilişkilidir.
-En geniş anlamıyla etik, “doğru eyleme ilişkin öğreti”dir.
-Herhangi bir mesleğin etik kuralları, “iyi ve doğru eylem güdüsü”nü doğurmalıdır.
PSİKOLOJİ ETİĞİ:
-Psikoloji etiği; psikolojinin tüm alanlarında faaliyet gösteren psikologların çalışmalarının bilimsel ve kalite olarak en yüksek düzeyde uygulanmasının sağlanması için gerekli olan temel ilkelere dayanır.
Psikolojide Etik Anlayış ise;
-Temel ilkeleri ve neden önemli olduklarını benimseme,
-Karşılaşılan zorlayıcı özgül durumlar üzerine derinlemesine düşünebilme,
-İçselleştirilmiş bir değerlendirme mantığını rahatlıkla kullanabilme,
-Etik ilkeleri meslek hayatının parçası haline getirebilmeyi içerir.
ETİK İHLALİN ALTINDA YATAN SEBEPLER
1-Etik kuralları öğrenmemiş olmak,
2-Sunulan hizmet konusunda yeterliliğe sahip olmamak,
3-Eğitim eksikliği ve ruhsal sıkıntılar nedeniyle ihlalin farkında olmamak,
4-Hasta, meslektaş ve öğrencilerin haklarına ve ihtiyaçlarına duyarsızlık,
5-Hizmet alanlara karşı sömürücü tutum,
SORUMLULUK:
-Psikolog bilimsel, eğitsel ya da uygulamalı çalışmalarında doğruluk, dürüstlük ve tarafsızlık ilkelerini benimser.
1.Etik Sorumluluk
2. Gizliliğin Korunması Sorumluluğu
3. Elde Edilen Bilgilerin Gizli Tutulması
4. Özel Bilgilerin Eğitim vb. Amaçlar İçin Kullanılması
5. Doğru Bilgilendirme Sorumluluğu
Gizlilik ilkesi şu durumlarda göz ardı edilebilir:
-Hizmet verilenin kendine, psikoloğa ve diğer insanlara yönelik bir zarar vermiş ve/veya verecek olma durumu söz konusu ise.
-Hizmet alanın, 18 yaş altı çocuk veya ergen olduğu, cezai ehliyeti olmayanlar ve yaşlı veya özürlülerin her türlü kötüye kullanım durumlarında.
-Psikolog; yaş, kimlik, cinsiyet, cinsel kimlik, cinsel tercih, etnik köken, din, mezhep, sosyo-ekonomik düzey ve engelli oluşa karşı ayrımcılık yapmaz.
Gizlilik ihlalini en aza indirmek için psikoloğun danışana sorabileceği sorular:
-Bir insana zarar vermeni nasıl engelleyebilirim?
- Senden uzak durmasını sağlarsam faydası olur mu?
- Zarar vermek istediğin insanla konuşabilir misin?
Gizlilik ihlalini en aza indirmek için psikoloğun yapabileceği müdahaleler:
- Gönüllü olarak hastaneye yatırma,
- Ayakta tedavi görme süresi belirleme,
- Zarar verilmesini engelleyecek bir aile üyesini getirmek gibi çözümler kullanılabilir
|
| 14) |
VAKA SUNUMU/ ROLE PLAY |
bu dersimizin konusu klinik pratikte |
T.C. İstanbul Okan Üniversitesi BİLGİ PAKETİ / DERS KATALOĞU
